Սուրբ Գրիգոր Աստվածաբան

Սուրբ Գրիգոր Նազիանզացին կամ ինչպես հայտնի է Սուրբ Գրիգոր Աստվածաբանը, մեկն է Ընդհանրական եկեղեցու այն  մեծագույն սրբերից, ով իր մաքրակենցաղ վարքով և ուղիղ դավանությամբ շատ-շատերին լուսավորեց ի վերուստ իրեն շնորհված Սուրբ Հոգու վարդապետությամբ: Բարսեղ Կեսարացու և Գրիգոր Նյուսացու հետ նա կազմում է «Երեք մեծ կապադովկիացիների» եռյակը: Այս երանելի սուրբը ծնունդով Կապադովկիայի Նազիանզ գյուղաքաղաքի մոտ գտնվող Արիանզա գյուղից է,  Գրիգոր եպիսկոպոսի որդին:

Սրբի պատմությունն այսպես է. նրա մայրը չուներ արու զավակ, զօր ու գիշեր աղոթում էր Աստծուն և խնդրում իրեն որդի պարգևել և Աստված, ականջալուր լինելով բարեպաշտ կնոջ թախանձանքին, շնորհ արեց նրան  և զավակ նվիրեց: Ծնվեց մանուկը՝ բարեպաշտության ժառանգորդ լինելու իր բարի ծնողներին: Այսպես նա հասակ առավ և շատ ուսումնասեր  եղավ: Գնաց Կեսարիա սովորելու, այնտեղից Պաղեստին, ապա Ալեքսանդրիա, իսկ այնտեղից էլ դեպի իմաստության քաղաք` Աթենք: Այստեղ սովորեց Աստվածաշունչը, համբերող եղավ ճգնության մեջ, նրա ցանկությունն էր` ստանալ առաքինություններ և զգուշանալ չարիքից, արհամարհել ամեն տեսակ անօգուտ բան և ձգտել միայն լավին, նա մերժում էր սնափառությունն ու գոռոզամտությունը` այն համարելով իմաստության խորհուրդներն ապականող: Այստեղ նա շուրջ հինգ տարի փիլիսոփայություն և հռետորական արվեստ սովորեց քրիստոնեության կարևորագույն սրբերից մեկի` Բարսեղ Կեսարացու հետ: Նրանք միասին ուսումնասիրեցին Սուրբ Գիրքը և մերժեցին այն բոլոր գրվածքները, որոնք ենթադրում էին հեթանոսական ավանդություններ և ճշգրտությամբ չէին համապատասխանում «Գրքերի Գրքին», մերժում էին` ցույց տալով դրանց անմտությունը…

Երբ Գրիգորը դարձավ երեսուն տարեկան, եկավ Նազիանզ, մկրտվեց Սուրբ Հոգու լուսավորությամբ և ուխտեց միայնակ լինել և առավոտից երեկո Աստվածաշունչ գիրքն ընթերցել, խորությամբ պեղել և գտնել իմաստության գանձերը: 360 թվականին սուրբը մեկնեց Պոնտոս,  նվիրվեց ճգնողական կյանքի, սակայն շուտով ստիպված եղավ վերադառնալ` օգնելու իր ծեր հորը արիոսականության դեմ պայքարելու գործում:  Այս դժվար պահին նա Աստծո օգնությամբ  չզայրացավ չարից դրդվածների դեմ, այլ նմանվելով Քրիստոսին, հեզ ու խոնարհ սրտով հանդարտությամբ հաղթահարեց ամեն տեսակ փորձություն, Տիրոջն անդադար ասելով. «Եթե նույնիսկ անցնեմ մահվան ստվերների միջով, չեմ վախենա չարից, քանզի դու, Տե՛ր, ինձ հետ ես: Քո ցուպն ու գավազանն ինձ կմիխաթարեն» (Սաղմոս 22.5):

361թ-ին նա հոր կողմից քահանա ձեռնադրվեց, իսկ 372թ-ին Սուրբ Բարսեղ Կեսարացու ձեռամբ ձեռնադրվեց եպիսկոպոս և նշանակվեց ծառայության Սասիմա քաղաքում: 381թ-ին կայացած Կ.Պոլսի Տիեզերական ժողովի առաջին իսկ նիստում Գրիգորն ընտրվեց Կ. Պոլսի պատրիարք և Թեոդոս Մեծ թագավորի հրամանով վարեց այն տասներկու տարի: Իսկ արդեն Մելետիոս Անտիոքացու մահից հետո, Գրիգոր Աստվածաբանը հաջորդեց նրան Կ. Պոլսի Տիեզերական երկրորդ ժողովի նախագահական աթոռին: Բայց  այս ժամանակ խռովություն եղավ հարյուր հիսուն եպիսկոպոսների միջև, ովքեր ոչ թե ատում էին Գրիգորին կամ անարժան համարում, այլ մեղադրում էին, թե ինչու Գրիգորը չսպասեց նրանց գալստյանը: Եվ այդ եղավ պատճառն իր երկիր վերադառնալու: Նա հավաքեց ամբողջ բազմությանը, խրատեց պահելու ճշմարիտ ավանդությունը, որ ստացան իրենից: Նրա խոսքերը քաղցր ու խոնարհ էին, ինչպես մեղր, որպեսզի բոլորին ձգեր դեպի իրեն, երբ խոսում էր առաքինության մասին, առավել բարձր էին նրա խոսքերը, երբ  Սուրբ Երրորդության վերաբերյալ աստվածաբանություն էր բացատրում…Լսելով սրբի հրաժեշտի խոսքը` ժողովուրդն արտասվում էր, ողբում իրենց որբանալը քաջ հովվից և չէին ցանկանում հրաժեշտ տալ սիրելի հոգևորականին:
Գրիգորը վերադարձավ Նազիանզ և հենց այստեղ էլ անցկացրեց իր կյանքի վերջին տարիները` նվիրվելով ստեղծագործական աշխատանքի: Նա թողել է հարուստ գրական ժառանգություն, որի մեծ մասը հայերեն է թարգմանվել V-VIII դարերի ընթացքում: Գրել է քառասունհինգ ճառ, երկու հարյուր երեսունյոթ նամակ, բազմաթիվ պոեմներ և բանաստեղծություններ: Հայերեն թարգմանության մի մասը ամենայն հավանականությամբ կատարել է Մովսես Խորենացին:

Գրիգոր Աստվածաբանը մահացել է 389 թվականին և հորից ժառանգած ողջ հարստությունը կտակել Նազիանզի եկեղեցուն` իբրև խնամակալություն աղքատների:
Այսպես բարձր և երկնքին արժանի իմաստությամբ ապրեց այս երանելի սուրբը,  այս անցավոր աշխարհից փոխադրվեց դեպ հավիտենականը և փառքով պսակվեց բոլոր սրբերի հետ: Ավարտեց իր կյանքն ի փառս Քրիստոսի` հավատարիմ մնալով Տիրոջ սրբազան պատվիրաններին:
Ուրեմն լավ է Սուրբ Գրիգոր Աստվածաբանի անաղարտ և Աստվածահաճո վարքն օրինակ ունենալով՝ մենք էլ ձգտենք նմանվել  մեր Տիրոջը և արժանի լինենք բերկրանքով փառավորելու Հորը, Որդուն և Համագոյակից Սուրբ Հոգուն, որին վայել է փառք, իշխանություն և պատիվ, այժմ և հավիտյանս հավիտենից. ամեն:

աղբյուր՝ holytrinity.am